Waar dient rekening mee te worden gehouden bij het verdelen van een erfenis?

Bij de verdeling van de banktegoeden moet rekening gehouden worden met zaken als gedane voorschotten op de erfenis, verrekenbare schenkingen en het verschil van verkregen inboedelgoederen. Een erfenis kan pas verdeeld worden als alle erfgenamen het over de verdeling eens zijn. Bij onenigheid kan iedere erfgenaam bij de rechter een verdeling afdwingen, want volgens de wet is niemand gehouden in een onverdeeldheid te blijven. Dit betekent dat een rechter de erfgenaam die een verdeling eist meestal in het gelijk zal stellen. Het verdelen van een erfenis levert meestal weinig problemen op als de executeur of de gevolmachtigde, de erfgenamen goed op de hoogte heeft gehouden van de ontwikkelingen en hun mening erover telkens heeft gevraagd. Als de executeur of de gevolmachtigde dat niet of nauwelijks heeft gedaan, moet dat alsnog gebeuren voordat de erfenis verdeeld wordt. De kans is groot dat anders op dat moment alle frustraties en boosheid worden geuit. De verdeling van de erfenis kan daardoor vastlopen en soms wordt het conflict zo groot dat de rechter eraan te pas moet komen. Mediation kan zo'n geval een oplossing bieden.
 

Er is geen testament. Wie zijn de erfgenamen?
 

Er zijn vier groepen erfgenamen. De wet kijkt eerst of er personen te vinden zijn in de eerste groep. Zijn die er niet, dan komt groep twee aan de beurt, enzovoort. Is een erfgenaam binnen een groep al overleden, dan fungeren zijn of haar kinderen als plaatsvervuller.

De groepen zijn als volgt ingedeeld:

Groep 1: de echtgenoot of echtgenote en de kinderen. Is een kind overleden en heeft hij of zij kinderen, dan erven zij in diens plaats.

Groep 2: ouders, broers en zussen van de overledene. Iedere ouder krijgt in deze situatie (minstens) een kwart van de nalatenschap. Is een broer of zus overleden, dan erven de neven en nichten.

Groep 3: grootouders. Als die zijn overleden: ooms, tantes, neven en nichten.

Groep 4: overgrootouders. Als die zijn overleden: (oud)ooms, tantes, etcetera.
 

Wanneer is een verklaring van erfrecht vereist?

Uit een verklaring van erfrecht blijkt wie de erfgenamen van de overledene zijn. Met een verklaring van erfrecht kan de notaris vaststellen aan wie de bank het saldo van de bankrekening van de overledene mag overmaken. De notaris moet daartoe eerst navraag doen bij het Centraal Testamentenregister en bij de Burgerlijke Stand. Erfgenamen kunnen onderling één van hen een volmacht geven om het geld van de bankrekening af te halen en te verdelen.

Hoelang duurt het afwikkelen van een erfenis?

Afwikkelen van een erfenis duurt gemiddeld een half jaar tot ruim een jaar. Soms is er dus veel geduld nodig. Veel zaken kunnen redelijk snel geregeld worden, maar andere kosten tijd. De aangifte erfbelasting dient uiterlijk 8 maanden na overlijden ingediend te zijn. Behandeling en afwerking door de Belastingdienst kost natuurlijk ook tijd.
 

Wat is een verklaring van erfrecht?

De notaris kan een verklaring van erfrecht afgeven om onder andere bankzaken, belastingen en verzekeringen te regelen. De notaris verklaart hierin - nadat alle gegevens zijn gecontroleerd - wie is overleden, of de overledene een testament heeft gemaakt en een aantal zaken die in dit document zijn bepaald. Bovendien verklaart de notaris wie de erfgenamen van de overledene zijn. De kosten van een verklaring van erfrecht kunnen sterk variëren, omdat de tarieven hiervoor vrij zijn.

Documenten die een notaris onder andere nodig heeft om de Verklaring van Erfrecht op te stellen: overlijdensakte, personalia van de mogelijke erfgenamen, trouwboekje en mogelijk aanwezige afschrift testament, codicil en mogelijke huwelijksvoorwaarden. Soms is een verklaring van executele sneller en goedkoper opgesteld. Bij zeer kleine nalatenschappen is de verklaring van erfrecht soms niet nodig. Informeer bij bank, verzekeringsmaatschappij en hypotheekverstrekker.
 

Wat is het beneficiair aanvaarden van een erfenis?

Men kan de erfenis ook aanvaarden voor zover die positief is: 'beneficiair'. Net als bij het verwerpen van de erfenis moet bij beneficiaire aanvaarding een verklaring afgelegd worden bij de griffie van de rechtbank. Dit kan via een volmacht die in het bijzijn van de notaris ondertekent wordt. Bij beneficiair aanvaarden komen ook de schuldeisers aan bod, doordat de schulden zoveel mogelijk worden voldaan. Minderjarigen en personen die onder curatele staan, aanvaarden een erfenis altijd beneficiair. Een erfenis verwerpen of beneficiair aanvaarden kan door de notaris geregeld worden, maar het kan ook zelf bij de griffie van de rechtbank aangeven worden. Dat is goedkoper.
 

Wanneer wordt een erfenis automatisch aanvaard?

Niemand zit te wachten op een erfenis, waarvan de schulden groter zijn dan de bezittingen. De erfenis wordt wel automatisch aanvaard als bijvoorbeeld de inboedel al is verdeeld of als men bijvoorbeeld de auto van de overledene al heeft verkocht; de Belastingdienst beschouwt dit als een 'daad van zuivere aanvaarding'. Deze erven zijn dan ook aansprakelijk voor eventuele schulden.
 

Hoe kan een erfenis verworpen worden?

Om geen erfenis te aanvaarden met meer schulden dan bezittingen kan men de erfenis verwerpen. Hiervoor moet een verklaring afgelegd worden bij de griffie van de rechtbank. In de praktijk gaat dit verwerpen vaak via een volmacht die men ondertekent bij de notaris en men verliest hiermee met terugwerkende kracht de status van erfgenaam. Dat betekent dat men niet meer aansprakelijk is voor de schulden, maar ook geen recht meer heeft op goederen uit de erfenis. Ook om redenen van emotionele aard kan een erfenis verworpen worden.
 

Wanneer dient er een professionele waardebepaling plaats te vinden?

De waardebepaling van een banksaldo is simpel, maar wat is een auto of een antieke klok waard? Meestal kunnen de erfgenamen de waardebepaling van de erfenis zelf vaststellen om tot een eerlijke verdeling te komen.

In een aantal gevallen is een officiele waardebepaling echter vereist of in ieder geval handig:

• Er blijft nog een partner over en er zijn kinderen die erfgenaam zijn en de overgebleven partner wil de niet-opeisbare vordering officieel vastleggen. 
• Mogelijk zijn de schulden hoger dan de bezittingen. 
• Er zijn minderjarige kinderen die erfgenaam zijn. 
• De verwachting is dat erfbelasting betaald moet gaan worden. 
• Via het testament kan men verplichten tot een officiële waardebepaling